In een offerte voor drukwerk, textiel of verpakkingen duiken soms twee types kosten op die niet rechtstreeks “materiaal” of “aantal stuks” zijn: instelkosten and vormkosten. Ze lijken op elkaar omdat het allebei voorbereidingskosten zijn, maar ze werken anders en ze hebben ook een ander effect op herhaalbestellingen.
Wat zijn instelkosten?
Instelkosten zijn de kosten om een productie klaar te zetten zodat ze correct kan starten. Denk aan voorbereiding van bestanden, machine instellingen, positionering, testen en in sommige technieken ook het aanmaken van specifieke dragers of instellingen per kleur of per bedrukkingplaats.
Bij kleding en textiel kan dat bijvoorbeeld afhangen van hoeveel plekken je wil laten bedrukken en hoeveel kleuren je ontwerp heeft, afhankelijk van de gekozen druktechniek. Wij werken onder andere met transfer printing, borduren, zeefdruk en DTF, en net die techniek bepaalt wat er precies moet “ingesteld” worden.
Voor drukwerk speelt dat ook. Vooraleer de eerste afdruk eruit rolt, moeten bestanden correct gezet worden, snijlijnen en afwerking afgestemd, en de productieflow klaargezet worden.
Wat zijn vormkosten?
Wat zijn vormkosten?
Vormkosten zijn kosten voor het maken van een fysieke vorm of tool die nodig is om een product te produceren. Het klassiekste voorbeeld bij verpakkingen is een stansmes voor het uitkappen van verpakkingsdozen. Die “vorm” betaal je typisch één keer. Zodra ze bestaat, zakt de kost per stuk bij herhaalproducties omdat je dat stansmes niet opnieuw moet laten maken.
Het verschil in één oogopslag
Kosttype
Waarvoor betaal je?
Wanneer betaal je opnieuw?
Effecten op herhaalsbestellingen
Instelkosten
Productie opstarten en correct instellen
Vaak opnieuw per oplage, per ontwerp of per wijziging
Blijft meestal terugkomen, soms lager bij herhaling
Vormkosten
Een fysieke tool maken zoals een stansmes
Meestal enkel opnieuw als de vorm verandert
Groot voordeel bij herhaalorders
Concrete voorbeelden wat wij maken en produceren
Textielbedrukking en personalisatie
Stel: je wil een logo op de borst en een grote print op de rug van een tshirt. Dan zijn er twee bedrukkingplaatsen. In veel gevallen betekent dat ook twee keer positioneren, apart voorbereiden en apart instellen. Komt er bij het ontwerp ook nog meerdere kleuren bij, dan kan dat de voorbereiding verder verhogen, afhankelijk van de techniek.
Bij borduren zie je vaak een instelkost omdat het borduurbestand moet vertaald worden naar steken, en daarna moet de machine afgestemd worden op garen, ondergrond en positionering.
Drukwerk zoals stickers, affiches, folders
Bij digitale producties zijn instelkosten vaak beperkter, maar ze zijn er bijna altijd in een of andere vorm: bestanden controleren, juist formaat, afloop, snijlijnen, afwerking en eventuele proefdruk. Bij complexere afwerkingen of meerdere versies lopen die voorbereidingen mee op.
Verpakkingen en doosjes
Hier komen instelkosten en vormkosten vaak samen.
- Instelkosten: bestanden productieklaar maken, technische opbouw, afstemming met materiaal en afwerking
- Vormkosten: stansmes om de verpakking uit te kappen
Bij een eerste oplage kan de totaalprijs dus hoger lijken. Bij een tweede oplage valt die vormkost grotendeels weg, waardoor je sneller aan een lagere kost per stuk komt.
Waarom dit belangrijk is voor je budget en planning
Instelkosten verklaren vaak waarom een kleine oplage relatief duur kan lijken per stuk. Je betaalt namelijk een vaste voorbereiding, ongeacht of je 20 of 200 stuks maakt. Naarmate de oplage stijgt, wordt die vaste kost uitgesmeerd en zakt de prijs per stuk.
Vormkosten zijn dan weer typisch een investering. Als je weet dat je verpakking of doosje meerdere keren terugkomt, is een stansmes net interessant omdat je de tooling al hebt liggen voor volgende rondes.
Slimme keuzes die je kosten helpen sturen
- Bundel zoveel mogelijk in één ontwerpversie als dat kan
- Beperk het aantal bedrukkingplaatsen op textiel wanneer het niet nodig is
- Denk vooruit bij verpakkingen: als de vorm stabiel blijft, rendeert een stansmes sneller
- Communiceer vroeg in het traject over oplage en herhaalorders, dan kan de techniek daar beter op afgestemd worden
Conclusie
Instelkosten gaan over het opstarten van de productie. Vormkosten gaan over het maken van de fysieke tool die je nodig hebt om het product te vormen. In de praktijk zie je ze vaak samen terug in projecten zoals textiel, drukwerk en verpakkingen, precies de domeinen waarin wij bij LX Concept zowel de creatie als productie aanbieden.
Feeling inspired or have a question?
Don’t hesitate to send us a message
– we’re here to help!
